Classical Armenian

 Գրաբարով կամ գրաբարի մասին ՝

You will find here a selection of the major works in classical Armenian (Grabar) or in translation, as well as various resources about classical Armenian.

• On the history of the classical Armenian literature (4th-13th c.)

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԻՆ ԴՊՐՈՒԹԵԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ (Դ-ԺԳ ԴԱՐ) : ԲԱՐՁՐԱԳՈՅՆ ԴՊՐՈՑԱՑ ՀԱՄԱՐ (PDF), Վենետիկ 1886 (795 p.), with an index nominum (on Gallica)

Anthology of Classical Armenian Literature translated by Lord George Byron : Lord Byron’s Armenian exercises and poetry = (Հայերեն վարժություններ և բանաստեղծություններ) / by  Lord George Byron, Venice, 1870 (bilingual : Armenian and English)

• Dictionary :

Classical Armenian – English Dictionary, Venice 1879 (on Internet Archive)

Ա. Բ. …

• Grammars in English :

Classical Armenian Online (unicode) / Todd B. Krause and Jonathan Slocum (presented by the university of Texas)

A Grammar. Armenian and English / by Pascal Aucher (= Հարութիւն Աւգերեան) & Lord Byron, Venice 1873 (144 p.) (2nd edition) A great handbook, which has also a historical and literary value, since Lord Byron learned classical Armenian with this method and had a part in its elaboration. (on Internet Archive)

3rd edition in 1907 : A grammar Armenian and English / by Pascal Aucher (= Հարութիւն Աւգերեան) & Lord George Byron, Venice : The Armenian monastery of St. Lazarus, 1907

• Grammars in French :

Grammaire arménienne / par M. Lauer, traduite, revue et augmentée d’une chrestomathie et d’un glossaire, par A. Carrière : Paris 1883 (220 p.). Voir la table des matières et le glossaire. (sur Internet Archive)

Grammaire de la langue arménienne / par Jacques Chahan de Cirbied, Paris : 1823 (820 p.). Voir la table des matières (p. 815)

Esquisse d’une grammaire comparée de l’arménien classique / par Antoine Meillet (1866-1936) : Vienne, Impr. des PP. Mékhitaristes, 1903 (116 p.) Voir la Table des matières (sur Internet Archive)

Esquisse d’une grammaire comparée de l’arménien classique / par Antoine Meillet (1866-1936) : Vienne, Impr. des PP. Mékhitaristes, 1936 (205 p.) Voir la Table des matières (sur Gallica)

• Catalogue of Armenian manuscripts (See also our section of Digitized Manuscripts on the right)
  

Katalog der armenischen Handschriften in der Mechitharisten-Bibliothek zu Wien: III Band = Ցուցակ հայերէն ձեռագրաց Մխիթարեան մատենադարանին ի Վիեննա : Հտ. 3-րդ / Օգոստինոս Սեքուլեան, Վիեննա : Մխիթարեան տպարան, 1983

The catalogue of the Matenadaran (access only through the main page : click on Մայր Ցուցակ on the left)
Manuscrits arméniens de la Bibliothèque nationale de France : catalogue (PDF) / Raymond H. Kévorkian, Armèn Ter-Stépanian, Paris: Bibliothèque nationale de France, 1998 (1071 p.). See the Table of contents (on Gallica)
Մայր Ցուցակ Հայերէն Ձեռագրաց մեծի տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան (PDF) / Անուշաւան Դանիէլեան, Անթիլիաս 1984 (on Vivarium)
Ցուցակ Հայերէն ձեռագրաց Զմմառի Վանքի Մատենադարանին (PDF)  / Մեսրոպ Վրդ. Քէշիշեան, Վիեննա : Մխիթարեան տպարան, 1964 (809p.) (on Vivarium)
Catalogue of the Armenian manuscripts in the Bodleian Library / by Sukias Baronian (18..-1904), Oxford 1918 (on Internet Archive)

A catalogue armenian manuscripts in the British museum = Բրիտանական թանգարանի հայկական ձեռագրերի կատալոգ / by Frederick Conybeare, London : Oxford University Press, 1913

Die Handschriften-Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin: 10. Band / von Dr N. Karamianz, Verzeichniss der armenischen Handschriften, Berlin, 1888

• Movses Khorenatsi

Պատմութիւն Հայոց / Մովսէս Խորենացի, Erevan 1981 (on Azgayin Gradaran). Bilingual Edition : Classical Armenian with a translation in Eastern Armenian

Պատմութիւն Հայոց / Մովսէս Խորենացի, Venice 1752

On Movses Khorenatsi, see :

Հայ Արշակունիք ըստ Մովս. Խորենացւոյ կամ նոր ուսումնասիրութիւններ Մովս. Խորենացւոյ մասին / Գրիգոր Խալաթեանց, Վիեննա : տպ. Մխիթարյան, 1906

Հնոց եւ նորոց պատմութիւն վասն Դաւթի եւ Մովսէսի Խորենացւոյ : Թուղթ Դիոնէսիոսի օրինակք յիշատակարանց դամբարան Ս. Սուքիասեանց ձեռագիր մատեանք Քէշէ Պօլէ / Գարեգին Սրուանձտեանց,Կ. Պօլիս, 1874

• Anania Shirakatsi (600-685)

Աշխարհացոյց / Անանիա Շիրակացի, Venice 1881 (this edition was published at a time when the Geography was considered a work of Movses Khorenatsi)

• Agathangelos (4th c.)

History of the Armenians / Agathangelos ; text available in Armenian with English translation and commentary by R. W. Thomson, Albany : State University of New York Press, 1976 (527 p.) Armenian text (reprint of the Tiflis 1914 edition) and English translation (on Azgayin Gradaran and partial access on Google Books : free until p. 118)

Histoire du règne de Tiridate (unicode)/ Agathange (en français)

Ագաթանգեղայ պատմութիւն, Venice 1835, with a Table of contents and an Index Nominum (on Internet Archive)

Ագաթանգեղայ պատմութիւն, Publisher : Գրիգոր Մարզվանեցի, Constantinople 1709 (full of typographic ligatures) (on Rare and Ancient Books)

On his work, see :

Ագաթանգեղոս / Յակովբոս Տաշեան (Jacobus Dashian – 1866-1933), Vienna 1891 (in the Goussen collection, digitized by the university of Bonn, Germany)

Ագաթանգեղոս եւ իւր բազմադարեան գաղտնիքն / Բարսեղ Սարգիսեան, Վենետիկ : տպ. Ս. Ղազար, 1890

• Grigor Lusavorich (Gregory the Illuminator)

On his life, see : Վարք սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին / Մատթէոս Եւդոկացի, Venice 1749 (328 p.)  (on Rare and Ancient Books)

• Grigor Narekatsi (Gregory of Narek  – 0940-1003)

Prayer Book / by Grigor Narekatsi (Gregory of Narek – 951-1003), translation by Thomas J. Samuelian, 2002

Գիրք Աղօթից / Գրիգոր Նարեկացի, Constantinople 1701-1702 (clear image) (on Rare and Ancient Books)

• Yeznik Koghbatsi

Refutation of the Sects / by Yeznik Koghbatsi, translated by Thomas Samuelian, 1986

• Yeghishe / Եղիշէ (410-480)

History of Vardan and the Armenian war  / Eḷishē ; transl. and comment by Robert W. Thomson :  Cambridge, Mass. ; London : Harvard university press, 1982 (on Azgayin Gradaran)

Պատմութիւն Վարդանանց / Եղիշէ, Saint-Petersburg 1787 (413 p.) (on Rare and Ancient Books)

On his work, see :  Եղիշէ Եւ Իւր Քսաներորդ Դարու Հայ Ուսումնասիրողք Եւ Քննադատք : հանդերձ Յաւելուածոք / Հորոյ, Կ. Պոլիս1923 (95 p.) (on Gallica)

• Zenob Klag

Histoire du Daron (unicode) / Zenob de Klag

• Koriun

The life of Mashtots / Koriun, New York 1964 (on Azgayin Gradaran)

• Ghazar Parpetsi (Lazar of Parpi. See a presentation on wiki)

Պատմութիւն Հայոց եւ թուղթ առ Վահան Մամիկոնեան / Ղազար Փարպեցի, Վենետիկ 1891 (719p.), with an Index nominum (p. 692-719) (on Gallica)

On his work, see : Ղազար Փարպեցի Եւ Գործք Նորին / Գրիգոր Խալաթեան, Moscow1883 (130p.). See table of contents (on Gallica)

Histoire (unicode) / Lazare de Pharbe ou Pharbetzi (Ghazar ) (en français)

• Hovhannes Mamikonian (Յովհաննէս Մամիկոնեան)

Տարոնի պատմություն / Հովհան Մամիկոնյան, Թարգմ. և ծանոթագր.՝ Վ.Հ. Վարդանյան, Երևան 1989 (176 p.) (on Hemshin.org)

• Lives of saints

Վարք սրբոց : Ծաղկաքաղ, Ղուկաս Ինճիճեան, Վենետիկ : Ս. Ղազար, 1861

Հայոց նոր վկաները (1155-1843) [Armenian Neo-martyrs 1155-1843] / Հակոբ Հ. Մանանդյան (H. Manandian or Manandyan – 1873-1952), Հրաչյա Աճառյան (H. Acharian or Adjarian 1876-1953) ed., Vagharshapat, 1903. See Table of contents (on Internet Archive)

• Michael the Syrian

Chronique (unicode)  / de Michel le Syrien (version arménienne) (en français)

See a manuscript of The chronicle of Michael the Syrian (Tübingen)

• Sebeos

The Armenian history attributed to Sebeos / translated with notes by R. W. Thomson ; historical commentary by James Howard-Johnston : Liverpool 1999, 2 vol.  (partial access on Google Books)

• Stepanos Asoghig

Histoire universelle (unicode) / par ETIENNE AÇOGH’IG DE DARON (Stepanos Asoghig) (en français)

• Vahram

Chronicle of the Armenian kingdom of Cilicia (PDF) / Vahram, London 1831 (on Internet Archive)

• Vartan

Առակք Վարդանայ վարդապետի = Choix de fables de Vartan (PDF), Armenian Fables with French translations (bilingual), Paris 1825, with tables of contents (p. 92) (on Google Books)

• Vartan Areveltsi (Վարդան Արեւելցի = Վարդան Բարձրբերդցի)
  

Պատմութիւն տիեզերական / Վարդան Բարձրբերդցի, Մոսկվա, 1861

Հաւաքումն պատմութեան Վարդանայ վարդապետի : Լուսաբանեալ / Վարդան Բարձրաբերդցի, Վենետիկ : տպ. Ս. Ղազար, 1862

Translations of foreign works into classical Armenian :

About translations in classical Armenian, see : A Repertory of Published Armenian Translations of Classical Texts / by Constantine Zuckerman (document from the university of Jerusalem)

• Aesop (620?-560? BC)

Առակք / Եզովպոս, Publisher : Mekhitarist, Triest 1784 (on Rare and Ancient Books)

• The Bible

Multilingual Classical Armenian New Testament (on Arak29) :

Armenian-English

Armenian-French

Armenian-Russian

Armenian-Spanish

Classical Armenian-English Old Testament online (on Arak29)

The Old Testament in classical Armenian, Venice, 1805 (on Internet Archive)

The New Testament in classical Armenian, Venice, 1805 (on Internet Archive)

The New Testament in classical Armenian, Venice 1732 (on Rare and Ancient Books)

Armenian Job : reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation / by Claude E. Cox, Leuven : Peeters, 2006. (445 p.) (partial access on Google Books)

• Armenian Apocrypha

The Penitence of Adam / edited and translated in English by Michael E. Stone (document from the university of Jerusalem)

Armenian apocrypha relating to Adam and Eve / edited with introductions, translations and commentary by Michael E. Stone (1938-), Leiden : Brill, 1996 (partial access on Google Books)

• Eusebius of Caesarea (Eusèbe de Césarée, AD 260/265 – 339/340, also known as Eusebius Pamphili). His Chronicon, lost in Greek, is known only thanks to the Armenian translation :

Եւսեբի Պամփիլեայ Կեսարացւոյ Ժամանակականք երկմասնեայ = Chronicon bipartitum, Մկրտիչ Աւգերեան, Վէնէտիկ : Ս. Ղազար, 1818

Here is another digitzed copy : Եւսեբի Պամփիլեայ Կեսարացւոյ Ժամանակականք երկմասնեայ, Վէնէտիկ : Ս. Ղազար, 1818

In English :

Prayer Book / by Grigor Narekatsi (Gregory of Narek – 951-1003), translation by Thomas J. Samuelian, 2002

History of the Armenians / Agathangelos ; translation and commentary by R. W. Thomson, Albany : State University of New York Press, 1976 (527 p.) Armenian text (reprint of the Tiflis 1914 edition) and English translation (on Azgayin Gradaran and partial access on Google Books : free until p. 118)

The Armenian history attributed to Sebeos / translated with notes by R. W. Thomson ; historical commentary by James Howard-Johnston : Liverpool 1999, 2 vol.  (partial access on Google Books)

Chronicle of the Armenian kingdom of Cilicia (PDF) / Vahram, London 1831 (on Internet Archive)

The Penitence of Adam / edited and translated in English by Michael E. Stone (document from the university of Jerusalem)

Armenian apocrypha relating to Adam and Eve / edited with introductions, translations and commentary by Michael E. Stone (b. 1938), Leiden : Brill, 1996 (partial access on Google Books)

A commentary on The Life of Adam and Eve: The Biblical Story in Judaism and Christianity / by Gary A. Anderson and Michael E. Stone (document from the University of Virginia)

Armenian Job : reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation / by Claude E. Cox, Leuven : Peeters, 2006. (445 p.) (partial access on Google Books)

Refutation of the Sects / by Yeznik Koghbatsi, translated by Thomas Samuelian, 1986

Physiologus : the Greek and Armenian versions with a study of translation technique / by Gohar Muradyan, Leuven : Peeters, 2005 (215 p.) (partial access on Google Books)

En français :

Ananias de Shirak  : Géographie de Moïse de Corène d’après Ptolémée (= Ašxarhac’oyc’) / texte arménien, trad. en français par le P. Arsène Soukry (longtemps attribuée à Moïse de Khorène, elle est aujourd’hui considérée comme l’oeuvre d’Ananias de Shirak (= Anania Shirakatsi – 600-685)), Venise1881

Agathange : Histoire du règne de Tiridate (unicode)

Le martyre de saint Vahan de Koģthĕn (unicode) / traduit par M. J. A. GATTEYRIAS

ARISDAGUES DE LASDIVERD : HISTOIRE D’ARMENIE (unicode)

Eznik: Réfutation des sectes des païens (unicode)

Faustus de Byzance: Histoire

Hovhannes Draskhanagertsi: Histoire d’Arménie (unicode) / par le patriarche Jean VI ou Jean Catholicos

Ghazar  : Histoire (unicode) / Lazare de Pharbe ou Pharbetzi

Ghévond : Histoire des guerres et des conquêtes des Arabes en Arménie / par l’éminent Ghévond, trad. par Garabed V.  Chahnazarian, Paris 1856 (164 p.)

Hovhannes Mamikonian : Histoire du Daron (unicode) /  Jean Mamigonien

Michel le Syrien : Chronique (unicode)  (version arménienne)

NERSES SHNORHALI : EXPOSE DE LA FOI DE L’EGLISE D’ARMENIE EN L’AN 1166 (unicode) / PAR LE PATRIARCHE NERSES IV, DIT SCHNORHALI (LE GRACIEUX), CATHOLICOS D’ARMENIE, Traduit de l’arménien par Edouard DULAURIER, dans Histoire, dogmes, traditions et liturgie de l’Eglise arménienne orientale, Paris, 1859

Sebeos : Chronique : 2e partie et 3e partie : Histoire d’Héraclius (unicode)

Vartan le grand : Histoire universelle (unicode)

Zenob de Klag : Histoire du Daron (unicode)

Stepanos Asoghig : Histoire universelle (unicode) / par ETIENNE AÇOGH’IG DE DARON